Over illegale ebooks, legaal lezen en veel drogredenen

“E-readers staan vol met illegale boeken“, kopte het AD gisteren waarmee het startschot werd gegeven voor een kleinschalig media-offensief over de kwalijke effecten van ‘al die illegale ebooks’ die door mensen gedownload worden en die niet alleen de ebookmarkt verpesten in Nederland maar ook nog het brood uit de mond stoten van Nederlandse schrijvers.

Zoals bij elke boodschap die je wilt verkopen aan het publiek begint dat met wat statistieken. Onderzoeksbureau Gfk maakte vier maanden geleden bekend dat er 1 miljoen ereaders in omloop zouden zijn aan het einde van 2013 waar dan “slechts” 12% van de daarop aanwezige ebooks ook daadwerkelijk gekochte ebooks zijn. Het AD wist te melden dat deze prognose inmiddels bijgesteld was door Gfk naar 1,1 miljoen ereaders met gemiddeld 117 ebooks erop. Waarvan 11 betaalde ebooks. De rest is gratis of illegaal gedownload. Een daling naar iets minder dan 10%.

Met een naadloos bruggetje naar de term illegaal gaan vervolgens dan de sluizen open van meningen, feitelijke incorrectheden en stemmingmakerij. Met een vaag rekensommetje – uit de muziekwereld zou blijken dat voor elke 10 gedownloade cd’s er twee minder verkocht worden – werd geconcludeerd dat gedownloade ebooks gelijkstaan aan gemiste aankopen (en inkomsten). Het zou een oorzaak zijn voor het achterblijven van de ebookmarkt in Nederland. In de Volkskrant werd auteur Saskia de Noort aangehaald die tot haar ontzetting ontdekte dat haar boek meer dan 15.000 keer gedownload was van een torrentsite. Daar was de sluiting van Polare helemaal niks bij in vergelijking. Het NOS Journaal deed er nog een schepje bovenop toen Rob Trip – na met veel moeite twee keer het woord ereader uitgesproken te hebben alsof het een vies woord was – meldde dat schrijvers veel geld misliepen door al die illegale ebooks op ereaders. Susan Smit mocht ook nog toelichten dat het tijd was voor Actie. Met een hoofdletter A.

En die Actie was natuurlijk al begonnen. Dat je in Nederland – nog steeds – legaal ebooks downloadt uit illegale bron werd zo min mogelijk benadrukt of het moet zijn dat de Volkskrant uit de mond van Saskia Noort echode dat ebooks downloaden alleen in Spanje en Nederland “niet strafbaar” is. Het is bijna een kunst om een uitzondering op het (civielrechtelijke) auteursrecht te laten klinken als een ernstige omissie in het strafrecht. Want natuurlijk zou je ernstig gestraft moeten worden als je het in je hoofd haalt om een ebook van Noort te downloaden. Zelfs het Openbaar Ministerie liet zich vorige maand al verleiden om het strafrecht erbij te halen in een zaak over het uploaden van ebooks. Waarvoor zij meteen een tik op de vingers kreeg van het gerechtshof.

Maar de uitgevers en auteurs delen zelf ook graag een tikje uit. Met een wijzend vingertje want het moet maar eens afgelopen zijn met dat illegaal downloaden van hun ebooks. Want daar gaat de Actie over. Er moet legaal gelezen worden onder de noemer ‘Ik lees legaal‘ Er moet betaald worden voor ebooks die je leest want anders gaat het niet goed met de uitgevers en auteurs. Illegaal is slecht, legaal is goed, dat snapt u best wel natuurlijk.

Begrijp me alsjeblieft niet verkeerd, ik ben geen voorstander van het downloaden van ebooks van torrentsites. Ik geloof in betalen voor ebooks die je graag wilt lezen en ik geloof in het respecteren van de rechten van auteurs. Maar ik geloof nog veel meer in eerlijkheid. Het hele verhaal vertellen. Alle kanten van een discussie belichten. En in dat je ook je klanten met respect moet behandelen waarvan je verwacht dat ze betalen voor jouw producten.

Maar er wordt niet gerept over DRM praktijken die moeten voorkomen dat je als betalende klant je gekochte ebook  deelt met familie of vrienden. Het blijft stil over het grote aanbod van gratis ebooks die ook op die ereaders staan en die helemaal niet illegaal zijn. Niemand heeft het over de verhoudingsgewijs absurd hoge prijzen van ebooks in Nederland – vergeleken met o.a. Engelstalige ebooks – of over het feit dat er relatief weinig aanbod van betaalde ebooks is in dit land. Uitgevers zwijgen over het niet uitbrengen van oudere, niet meer in boekvorm leverbare titels, die inmiddels al door een grote schare liefhebbers zelf is gedigitaliseerd en onderdeel uitmaakt van die torrents met ebooks. Ebooks van oude kinderboekenseries waar ik zelf met plezier enkele euro’s per deeltje voor neergeteld had maar die simpelweg niet te koop zijn.

Maar ik ga de discussie niet meer aan. Het gaat al lang niet meer over hoe uitgevers en auteurs met een aantrekkelijk (geprijsd) product kunnen komen waar mensen met plezier voor zouden willen betalen. Die 1,1 miljoen ereaders zijn gekocht door mensen die het verschil niet zien tussen het aanbod van grotendeels slecht opgemaakte ebooks waarvan ze 99% niet eens van willen lezen, en het legale aanbod van Nederlandstalige ebooks waarvan ze waarschijnlijk 99% ook niet willen lezen.

Waarom zou je betalen voor die paar titels die je wel wilt lezen als je tienduizenden ebooks kunt downloaden en je in theorie de rest van je leven zou kunnen lezen op een ereader. Ook al zitten daar niet de ebooks tussen die je echt zou willen maar ja, met tienduizend ebooks kun je wel genoegen nemen met iets mindere leuke titels. De Nederlander is een pragmatisch mens. Ik vind het bijvoorbeeld juist verbazingwekkend dat uberhaupt nog voor 10% van de ebooks betaald is. Welke titels zouden er voor gezorgd hebben dat mensen afgeknapt zijn op het betalen voor ebooks vraag ik me dan af.

Ik heb vorig jaar ruim 300 euro aan ebooks uitgegeven. Engelstalige ebooks want ik lees nu eenmaal graag Engelstalige SF en fantasy. Vijf euro ging naar een Nederlandstalig ebook (vertaald uit het Japans) en verder had ik geen interesse in het Nederlandstalige aanbod. Legaal of illegaal. Terwijl ik zo honderden kinderboeken zou kunnen opnoemen uit mijn jeugd die ik zonder enige aarzeling opnieuw zou kopen als ebook. Maar dat aanbod is er niet. En dan gaat het helemaal niet om legaal of illegaal lezen maar om het leveren van wat mensen willen kopen.

In plaats daarvan krijg ik een moralistische campagne om mijn oren gesmeten. Want ik moet het maar doen met wat er aangeboden wordt en daar moet ik vanzelfsprekend voor betalen zodat ik niet aan broodroof doe. En jezelf beperken tot de gratis ebooks of ze (eindelijk) gaan lenen via de bibliotheek past dan niet in het verhaal. Uitgevers en ebookshops investeren in het gebruiksonvriendelijk maken van ebooks en subsidiëren BREIN om de inmiddels onhoudbare stroom van verspreide ebooktorrents in te dammen. Vooral gesteund door boekenliefhebbers die nog steeds papieren boeken kopen en het groepje mensen die altijd al netjes ebooks kochten en het niet in hun hoofd zou halen om een torrentprogramma te installeren.

Terwijl de rest ongetwijfeld de schouders ophaalt en de ereader aanzet. Al dan niet voorzien van 117 ebooks waarvan 90% gratis verkregen is.

#