Delpher en het auteursrecht op boeken uit de periode 1872-1940

Het was bijna aan mijn aandacht ontsnapt maar op 23 april – de Right to e-read dag – maakte de Koninklijke Bibliotheek bekend een overeenkomst gesloten te hebben met twee auteursrechtenorganisaties (Stichting Lira en Pictoright) die het mogelijk maakt om nu ook gedigitaliseerde boeken uit de periode 1872 tot 1940 toegankelijk te maken via Delpher.

Toen Delpher werd geïntroduceerd in november 2013 schreef ik al over de gebruiksvoorwaarden van de boeken die onderverdeeld zijn in de periodes waarin ze oorspronkelijk gepubliceerd zijn. Boeken die voor ca. 1872 zijn gepubliceerd zijn gegarandeerd vrij van auteursrechten. Deze werken mogen vrijelijk gedigitaliseerd en hergebruikt worden. De werken die uitgegeven zijn tussen 1872 en 1940 bevinden zich echter vaak in een grijs gebied. Er kan nog auteursrecht op rusten maar dat hoeft niet het geval te zijn. Het is ook niet altijd even duidelijk wie de makers van werken uit die periode zijn.  Uitzoeken of er rechthebbenden zijn kan dan een flinke klus zijn en dat is de reden dat er ten behoeve van dit soort grootschalige digitaliseringsprojecten speciale collectieve regelingen ontwikkeld zijn met auteursrechtenorganisaties. Op die manier kunnen culturele erfgoed-,  onderwijs-  en onderzoeksinstellingen toch oudere boekencollecties digitaliseren en beschikbaar maken voor o.a. onderzoeksdoeleinden.

Voor zover ik weet is de Koninklijke Bibliotheek echter de eerste partij die een dergelijke collectieve regeling getroffen heeft met rechthebbenden. Dankzij die overeenkomst met Stichting Lira (die schrijvers en vertalers vertegenwoordigt) en Pictoright (die de belangen van tekenaars en fotografen behartigt) zullen er duizenden boeken toegevoegd worden aan de basiscollectie van Delpher. Het gaat om boeken die al zijn gedigitaliseerd binnen het Nationaal Programma voor Behoud van Papieren Erfgoed Metamorfoze, en uit de KB-collectie afkomstig zijn.

De eerste 1200 boeken uit deze periode zijn nu full text te doorzoeken via Delpher. Er is hiermee opnieuw een schat aan interessant materiaal beschikbaar voor historisch, taalkundig, letterkundig en boekhistorisch onderzoek, voor juristen, geografen en biologen. Niet alleen wetenschappers, maar iedereen met historische belangstelling kan zijn hart ophalen. Een greep uit de onderwerpen: de flora van Java, de fauna van Nieuw-Guinea, de ‘oorzaak der vermindering der geboorten in de beschaafde landen’, het Maastrichts dialect, de eerste boeken over vliegtuigen. En niet te vergeten boeken uit de jaren 1914-1916 die aspecten van de oorlog behandelen die dan volop woedt en die dit jaar herdacht wordt.(bron: persbericht)

Mooi dat er een praktische oplossing gevonden is om de “auteursrecht hobbel” te nemen zodat de Koninklijke Bibliotheek wederom een stapje dichterbij kan komen richting haar doelstelling om alle in Nederland gepubliceerde werken toegankelijk te maken.

#