Wat kun jij met Creative Commons licenties doen?

Auteursrecht wordt door iemand die gewoon gebruik wil maken van andersmans creaties vaak als erg lastig ervaren. “Als het op internet staat mag ik het toch gewoon gebruiken?”, hoor je dan vaak en het idee dat je toestemming moet vragen voordat je iets mag gebruiken vindt men dan vooral onhandig.

Aan de andere kant is het, als je zelf iets gemaakt hebt, het nog een hele toer om er achter te komen hoe je het beste gebruik kunt maken van jouw auteursrecht. Helemaal als je iets op internet zet wil je wel de balans vinden tussen het toezien op je rechten en dat je werk ook daadwerkelijk gebruikt wordt. Ongeacht of je een auteur, kunstenaar, wetenschapper, docent of andere creatieve maker bent, je kunt ook flexibeler omgaan met je auteursrechten en anderen juist wel mogelijkheden wil bieden om datgene wat je gemaakt hebt te (her)gebruiken voor bepaalde doeleinden.

Creative Commons

Met één van de zes Creative Commons licenties kun je als auteursrechthebbende zelf bepalen in welke mate (en voor welke doeleinden) je werk verder verspreidt mag worden, en onder welke voorwaarden dit mag. Het gebruik van een dergelijke licentie doet niets af van alle auteursrechten die je hebt maar je geeft eigenlijk vooraf al toestemming voor een specifiek gebruik van je werk. Je kunt zelfs middels een verklaring (de zgn CC0 verklaring) aangeven volledig afstand te doen van je auteursrechten en je werk voor het publieke domein vrij te geven, zoals de fotografen van Skitterphoto bijvoorbeeld doen.

Het voordeel is dat je het voor anderen makkelijker maakt je werk te vinden en te gebruiken doordat meteen duidelijk is wat er wel en wat er niet mag. Je laat ook zien dat je het belangrijk vindt dat werken uit kunst, cultuur en wetenschap toegankelijk zijn voor iedereen – of het nou om cultureel erfgoed gaat of het open access beschikbaar maken van onderzoekspublicaties – zonder dat je meteen de mogelijkheid verliest om er zelf aan te kunnen verdienen. Voor dat laatste geldt wel meteen het (enige?) nadeel van Creative Commons licenties want je kunt ze effectief niet meer intrekken of wijzigen. Heb je eenmaal je werk verspreid met een Creative Commons licentie, dan kun je die niet meer intrekken op het moment dat je bijv. een uitgever gevonden hebt die je werk op de markt wil brengen.

Voor gebruikers zijn Creative Commons licenties natuurlijk ook heel handig want dankzij de gebruikte logo’s weet je meteen of je toestemming hebt om iets te gebruiken. Je vindt ze ook steeds meer op sites als YouTube, Flickr, Google, Bing, sites van de overheid en bij kunst-, cultuur- en wetenschapsorganisaties. Steeds meer archieven en (nationale) bibliotheken stellen gedigitaliseerde werken beschikbaar onder een CC-licentie en dat geldt ook voor steeds meer open access publicaties.

Poster boven je bed?

OK, misschien niet boven je bed maar Creative Commons Polen heeft een infographic/poster gemaakt die voor elk van de zes licenties toelicht wat de mogelijkheden en voorwaarden zijn die erbij horen. Op die manier kunnen zowel makers als gebruikers snel zien welke Creative Commons licentie het beste past. En gelukkig is er ook een Engelse vertaling beschikbaar gemaakt, onder een Creative Commons licentie vanzelfsprekend.