Ebooks bij de Bibliotheek: de grafieken en cijfers tot en met Q2 2016

In januari 2014 kwam de Bibliotheek met een landelijk ebookplatform voor alle bibliotheekleden om ebooks te kunnen lenen. Sinds 1 januari 2015 is de Koninklijke Bibliotheek verantwoordelijk voor het ebookplatform en zijn er ook statistieken en cijfers beschikbaar voor o.a. (beleids)medewerkers van de openbare bibliotheken.
In overleg met Ylva Hendriks van de KB probeer ik deze gegevens nader te duiden omdat er altijd een verhaal zit achter de grafieken en cijfers. Deze keer ga ik in op de (beknopte) cijfers van de ebooks bij de bibliotheek in het tweede kwartaal van 2016!

Met ingang van deze editie worden de cijfers en grafieken één keer per kwartaal ‘samengevat’ en gepubliceerd zodat ze (o.a.) ook eenvoudiger vergeleken kunnen worden met de E-book Barometer van CB. De meeste onderdelen van de cijfers en grafieken zijn cumulatief over 2014, 2015 en 2016 maar worden nog steeds per maand toegelicht. Deze “overgangseditie” is wel (eenmalig) beknopter: ik heb alleen het aantal aangemaakte accounts, aantal bezoeken aan de site en de uitleencijfers overgenomen. De cijfers van de VakantieBieb (die 1 juni begon) zijn hier overigens nog niet in meegenomen, die verschijnen in september of oktober.

Aantal aangemaakte accounts voor het ebookplatform

Na de enorme piek in januari en februari – dankzij de campagne die de Nederlandse bibliotheken voerden voor de ebooks – zakte het aantal aangemaakte accounts terug naar meer reguliere waarden in de maanden erna. In april en mei ging het om respectievelijk 8.001 en 10.903 accounts maar was dat nog steeds meer dan in dezelfde maanden in 2015.

In juni 2016 is daar echter een (kleine) kentering in te zien en werden er voor het eerst minder accounts aangemaakt dan het jaar ervoor: 7.252 tegenover 7.984. Het is nog steeds iets meer dan in juni 2014 en heeft waarschijnlijk vooral te maken met de “stilte voor de storm” die de VakantieBieb met titels voor volwassen in voorgaande jaren ook al opleverde. Het zal interessant zijn om te zien of er in maand juli dan ook hierdoor weer extra veel accounts zijn aangemaakt, net als in 2015.

In totaal zijn er tot en met juni 2016 ondertussen 311.604 accounts door bibliotheekleden aangemaakt. De eerste zes maanden van 2016 waren al goed voor 72.908 accounts en dat is behoorlijk indrukwekkend aangezien er in geheel 2015 85.807 accounts bijkwamen. Lag het gemiddelde aantal nieuwe accounts per maand in 2015 nog op ca. 7150, tot nu toe ligt dat op 12.000. Een mooie stijging, vooral als deze trend zich doorzet in de tweede helft van 2016.

Zet je alle maanden achter elkaar dan is die trend echter niet echt te zien. Dat komt vooral doordat de start van de ebookdienstverlening (begin 2014) en de campagnes van de bibliotheken in de herfst van 2014 en de eerste maanden van 2016 zo’n enorme impact hadden. De VakantieBieb lijkt weliswaar een constante factor maar of dat effect ook dit jaar zichtbaar is weten we pas als die cijfers bekend worden gemaakt.

Aantal bezoeken aan bibliotheek.nl/ebooks

Bezoeken aan bibliotheek.nl waarbij minstens één pagina met/over ebooks werd geraadpleegd

In het verleden ging een daling of stijging in het aantal nieuw aangemaakte accounts ook bijna altijd gepaard met een daling of stijging in het aantal bezoeken op de website. Als je de grafiek (de laatste zes maanden) van het aantal aangemaakte accounts vergelijkt met de bovenstaande grafiek dan zie je toch een ander patroon. De grote stijging in februari in aangemaakte accounts zie je bij de bezoeken als een (kleine) daling terug en juist de daling in juni qua accounts valt samen met een stevige stijging in het aantal bezochte pagina’s.

In de grafiek is ook meteen te zien dat het gemiddeld aantal bezochte ebookpagina’s per maand aanzienlijk hoger ligt in 2016. In 2015 werden er in totaal ruim 2,7 miljoen pagina’s bezocht (een gemiddelde van 225.000 per maand). In de eerste zes maanden van 2016 waren dit al 2.066.964 pagina’s en staat de teller op een gemiddelde van 344.494 bezochte pagina’s. Maar liefst 53% hoger dus.

Aantal uitgeleende ebooks

Kijk je daarentegen naar het aantal uitgeleende ebooks dan zie je weer een heel ander patroon dan bij het aantal aangemaakte accounts en de bezoeken aan bibliotheek.nl. Juni leek bijvoorbeeld een wat mindere maand te zijn dankzij de lagere aantallen nieuwe accounts maar qua uitleningen is het juist een recordmaand geworden. Er werden die maand maar liefst 243.268 ebooks uitgeleend en nadat in april en mei al eerder het record van juli 2015 verbroken werd is de kans groot dat de komende maanden de ‘magische’ grens van 250.000 uitleningen doorbroken wordt.

Dit is nog beter te zien als je naar de uitleningen van de afgelopen 30 maanden kijkt. Gemiddeld waren er in 2015 134.179 uitleningen per maand maar in juli was er een piek met 223.095 dankzij de VakantieBieb.

Het eerste half jaar van 2016 kent echter een gemiddelde van 222.855 uitleningen per maand. In 2016 ligt daarmee het gemiddelde aantal uitleningen op het niveau van de recordmaand van de twee jaren ervoor.

Dat het bijzonder goed gaat met de uitleenaantallen is ook duidelijk te zien als je naar het hele jaar kijkt. De toename van 814.072 uitleningen in 2014 naar 1.610.148 uitleningen in 2015 (exclusief VakantieBieb) leverde vorig jaar al een fraaie stijging van 98% op. In het eerste half jaar van 2016 zijn er echter al bijna net zo veel uitleningen (1.337.130) geweest als in geheel 2015 en het is niet ondenkbaar dat het aantal van drie miljoen uitleningen gehaald gaat worden dit jaar.

Dat zou een bijzondere mijlpaal opleveren aangezien in maart 2016 het driemiljoenste ebook in totaal werd uitgeleend. Dat is best indrukwekkend als je bedenkt dat nog steeds maar een kwart van de leverbare ebooks ook daadwerkelijk geleend kan worden bij de bibliotheek.

Uitleningen versus verkopen

De uitleencijfers van het tweede kwartaal schijnen ook een beter licht op de Q2 cijfers van het CB, ook al wordt de overgrote meerderheid van de verkochte titels niet uitgeleend en is de vergelijking dus niet helemaal eerlijk. Het geeft echter wel een goed beeld van de vraag naar ebooks bij bibliotheken ten opzichte van de vraag om ze aan te schaffen.

Exacte aantallen geeft het CB niet in de infographics die ze publiceren maar het gaat om ca. 690.000 en CB meldt bij de eigen toelichting dat er een groei van 9% is ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2015. In de CB infographic valt ook niet af te leiden om hoeveel uitleningen het gaat maar dat is met de cijfers van de KB nu wel concreet in te vullen: 699.340 uitleningen in Q2. Dat is qua uitleningen een groei van 9,7% ten opzichte van Q1 2016 (637.790 uitleningen) en een groei van maar liefst 188% ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2015 (372.072 uitleningen).

Ondanks de groei in verkopen van ebooks zijn er in het tweede kwartaal meer ebooks uitgeleend dan verkocht. In Q2 van 2015 werden er juist (ruim de helft) meer ebooks verkocht dan uitgeleend. Het uitlenen van ebooks heeft dus echt een grote vlucht genomen.

@ met dank aan Ylva Hendriks (KB)

#