Open Access (en auteursrechten) in het hbo

Bijna 7 jaar nadat de toenmalige HBO Raad namens de hogescholen de Berlin Declaration tekende tijdens het seminar Open Access en hbo, verzamelden zich gisteren ca. 120 bibliotheekmedewerkers, onderzoekers, beleidsmakers en uitgevers om de vraag te beantwoorden hoe het hbo nu dan toch eens eindelijk serieus aan de slag zou kunnen gaan met het Open Access publiceren van hun kennisproducten.

Na een videoboodschap van staatssecretaris Sander Dekker die vanuit Washington duidelijk maakte dat ook het hbo wel degelijk Open Access moet omarmen en dat hij hoopte op concrete resultaten vanuit het seminar, trok tijdens een paneldiscussie Carola Hageman (plaatsvervangend directeur van de Vereniging Hogescholen) het boetekleed onmiddellijk aan.

Ze erkende dat Open Access de afgelopen jaren niet de bestuursagenda van de Vereniging Hogescholen wist te behalen en dat er nog veel werk te verzetten is. Hierbij trok ze regelmatig de vergelijking met de actieve rol die de universitaire tegenhanger VSNU ingenomen heeft ten aanzien van Open Access maar bleef helaas wel zeer vaag of er na al die jaren nu dan wel visie, beleid en acties te verwachten valt vanuit de Vereniging Hogescholen. En dat terwijl de overige panelleden (Daan Andriessen – Vereniging van Lectoren, Eelco Ferwerda – OASPA, Tanja Gaustad – Regieorgaan SIA en Hilde van Wijngaarden – Adviescommissie HBO KennisInfrastructuur) eigenlijk ook alleen maar bevestigden dat er behoefte is aan breed gedragen beleid en visie.

Open Access en auteursrechten

Net als in november 2009 waren er ook nu weer vier parallelle workshops, waarvan er eentje over auteursrechten ging. Deze keer keek ik niet lijdzaam toe terwijl een jurist bepleitte om geen specifieke afspraken te maken hierover (omdat de Auteurswet al duidelijk genoeg was) maar gaf ik de workshop zelf samen met Peter Becker, docent bij de Haagse Hogeschool.

Onze insteek was niet zo zeer om een college over auteursrecht te geven maar vooral om te illustreren welke hindernissen er in elke hogeschool nog steeds zijn bij het (open access) publiceren van afstudeerwerken van studenten, leermateriaal van docenten en onderzoekspublicaties in de meest brede zin van de term. En die hindernissen bleken er ook te zijn bij de hogescholen die vertegenwoordigd waren.


Zowel de auteursrechten-sessie als de overige drie sessies leverden diverse concrete actiepunten op voor de hogeschoolbibliotheken, het Netwerk Auteursrechten Informatiepunten-hbo en vooral de Vereniging Hogescholen. Dat het hoog tijd wordt voor de hogescholen om met Open Access aan de slag te gaan en ook elkaar daar in te stimuleren en aan te spreken, daar waren de meesten het wel over eens.

In de hoop en verwachting dat er over zeven jaar niet nog een keer een seminar nodig is om van Open Access publiceren een vanzelfsprekendheid te maken.

#