Tweetweekoverzicht week 19 2017: LawArXiv, leenrecht in de UK, collectieve rechtenregeling KB en Lira, en groen licht in de EU voor het Marrakesh Verdrag

vakblog tweetweekoverzichtIn het tweetweekoverzicht sta ik alsnog kort stil bij nieuws en interessante ontwikkelingen waar ik wel over getwitterd heb maar waar ik (nog) geen blogpost aan heb gewijd.
Soms omdat anderen dat al beter gedaan hebben dan ik het zou doen, soms omdat er weinig meer over te vertellen valt dan het nieuwtje zelf en soms omdat ik er ook geen blogpost van weet te maken.

LawArXiv: open access voor recht

Je kunt niet genoeg diensten en repositories hebben om onderzoek open access beschikbaar te maken mijns inziens. En dat komt goed uit want The Center for Open Science heeft een nieuwe dienst toegevoegd aan hun OSF (Open Science Framework) Preprints site. LawArxiv is – je raadt het vast al – bedoeld voor preprints (versies van artikelen voordat ze gepubliceerd zijn) op het gebied van rechten. Er zijn er nu iets meer dan 100 artikelen in te vinden maar hopelijk zal dit fors gaan toenemen de komende maanden. Hoe meer open, hoe beter.

Leenrecht in het Verenigd Koninkrijk nu ook voor ebooks

In Groot-Brittannië wordt de leenrechtregeling voor bibliotheken uitgebreid naar ebooks en luisterboeken, in lijn met de uitspraak die het Europese Hof vorig jaar over dit onderwerp deed. Dat betekent dat in Groot-Brittannië ebooks uitgeleend (kunnen) worden zonder afspraken hierover met uitgevers of auteurs te maken, zolang er maar een vergoeding per uitlening betaald wordt aan de auteurs.

Ik zag al hoopvolle berichten en tweets voorbij komen van schrijvers en bibliotheken die vermoedelijk niet kunnen wachten tot we dat in Nederland ook gaan doen. Waarbij er in de berichtgeving niet of nauwelijks stil gestaan wordt bij de fundamentele verschillen die er zijn tussen hoe het leenrecht (en het uitlenen van ebooks) in beide landen nu geregeld is.

Bij de Britten worden de leenrechtvergoedingen bijvoorbeeld betaald door de overheid en kondigde die laatste al aan dat het beschikbare bedrag niet verhoogd gaat worden. Voor elke uitlening krijgt een Britse auteur ongeveer 9 cent (in Nederland ruim 13 cent) en is dat bedrag ook nog eens gemaximaliseerd: ook al heb je in je eentje honderdduizenden uitleningen, je krijgt maximaal jaarlijks 6600 pond uitgekeerd.

Met ruim 4 miljoen uitleningen van ebooks in Groot-Brittannië – op basis van one copy, one user en niet zoals in Nederland one copy, multiple users – gaat het ook nog niet om hele grote bedragen maar de bestaande pot wordt simpelweg anders verdeeld nu. Aangezien we in Nederland geen centrale pot, een (veel) hogere leenvergoedingstarief en een compleet andere wijze van ebooks uitlenen hebben, heeft het weinig zin om naar het ogenschijnlijke groenere gras van de buren te kijken. En zullen we in Nederland toch echt met onze eigen oplossing moeten komen.

Complimenten overigens voor Bibliotheekblad die de verschillende perspectieven (volgens mij) als enige mooi toelichtte.

Rechten geregeld tussen KB en auteursrechtenorganisatie Lira

Tussen droom en daad staat de Auteurswet. Tenminste, als je droom is om een digitale bibliotheek te maken met daarin alle (Nederlandse) kranten, tijdschriften en boeken. Want daar loop je bij de uitvoering van grootschalige digitaliseringsprojecten al heel snel tegen het probleem aan dat je moeilijk alle individuele rechthebbenden kunt gaan opsporen en vragen om toestemming.

Dat is de reden dat de Koninklijke Bibliotheek, die de droom heeft om Delpher en de DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren) zo compleet en volledig mogelijk te maken, probeert om collectieve overeenkomsten met auteursrechtenorganisaties te sluiten. Op die manier kan het gebruik van (niet meer commercieel beschikbare) werken in één keer netjes geregeld en betaald worden.

In het verleden sloten de KB en Stichting Lira al overeenkomsten voor kranten, tijdschriften en boeken in Delpher maar vorige week deden de beide partijen dat ook voor de DBNL (persbericht, PDF).

De DBNL is een digitale collectie van teksten die behoren tot de Nederlandse letterkunde, taalkunde en cultuurgeschiedenis van de vroegste tijd tot heden. En kom je bij het heden, dan rust daar nog steeds auteursrecht op een deel van de werken. Dankzij de nieuwe overeenkomst kunnen deze teksten nu ook online beschikbaar gemaakt worden en komen de auteurs ervan nu in aanmerking voor een vergoeding.

EU kan het Marrakesh Verdrag gaan ratificeren

In 2013 schreef ik al over het Marrakesh Verdrag als voorbeeld dat een wettelijke uitzondering bepaald niet snel gemaakt wordt. Je kunt het bijna niet oneens zijn met het idee dat er een uitzondering in de Auteurswet moet komen om de toegankelijkheid van auteursrechtelijk beschermde werken voor blinden en slechtzienden te verbeteren … en nog duurde het jaren voordat dit verdrag er lag.

Maar daarmee was de kous nog lang niet af. Het verdrag werd weliswaar door de EU getekend in april 2014 maar toen de vraag ontstond of de EU dit wel mocht tekenen namens de 28 EU-landen werd er een procedure gestart bij het Europese Hof. Het Hof bevestigde het mandaat van de EU in februari van dit jaar en toen moesten de voorstellen nog definitief uitgewerkt worden.

Hoe dan ook, de laatste hindernis is nu eindelijk genomen met het aannemen van de voorstellen in de Europese Commissie. Deze voorstellen introduceren een nieuwe wettelijke exceptie in de Europese auteursrechtrichtlijn voor het kunnen verveelvuldigen en opnieuw openbaar maken van werken, in nieuwe – voor visueel gehandicapten – toegankelijke formaten. Zonder dat daarvoor toestemming van de rechthebbenden nodig is en waardoor bijvoorbeeld brailleboeken maar ook digitale versies die geoptimaliseerd zijn voor tekst-naar-spraak software zonder onderhandelingen met uitgevers gemaakt kunnen worden.

Nu is “alleen” nog het formeel aannemen van deze voorstellen door het Europees Parlement nodig en dan hebben de EU-landen maximaal 12 maanden de tijd om deze wettelijke uitzondering ook op te nemen in hun eigen auteurswetgeving.

En verder nog…

Maar eigenlijk wil je dan foto’s kunnen plaatsen vanaf je computer of laptop. Toch? Even uitzoeken hoe je dat dan makkelijk doet.

Er kan weer meer in Tweetdeck!

Ook in Duitsland kun je nu ebooks gaan lezen binnen je Prime abonnement. In theorie zou Amazon dat ook voor de Nederlandse markt kunnen gaan introduceren – Amazon.de is ook in het Nederlands beschikbaar – maar ik zou mijn adem niet inhouden qua verwachtingen.

Goedkoop ebooks kopen die genomineerd (of de winnaar) zijn geweest voor de Nebula Awards (SF)? Tot 24 mei kun je je slag nog slaan. Alle ebooks zijn in meerdere formaten beschikbaar en dus voor elke ereader of app geschikt.

Teken die petitie vandaag nog! Auteursrecht voor educatieve doeleinden kan en moet beter!

#

Raymond Snijders

Sinds 1995 houdt Raymond zich bezig met de combinatie van ICT, bibliotheken en onderwijs vanuit het perspectief van (vooral) de bibliotheek en informatievoorziening. Thans is hij werkzaam bij de Hogeschool Windesheim als senior informatiebemiddelaar en houdt hij zich bezig met de digitale bibliotheek, contentlicenties, ebooks en auteursrecht. Over deze onderwerpen en de impact die ze (kunnen) hebben op het onderwijs en bibliotheken blogt hij sinds 2006 op zijn Vakblog. In 2013 won hij de Victorine van Schaickprijs voor zijn blog.

Comments (2) Write a comment

Leave a Reply

Required fields are marked *.


This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

  • © 2006- 2020 Vakblog – werken met informatie
    Aangedreven door WordPress en duizenden liters koffie // Theme: Tatami van Elmastudio
Top