Elke week maak ik een tweetweekoverzicht waarin ik alsnog stil sta bij nieuws en interessante ontwikkelingen waar ik wel over getwitterd heb maar waar ik (nog) geen blogpost aan heb gewijd.

Unpaywall ontwikkelt research portaal

HUZZAH! @unpaywall has received an $850k grant from the Arcadia Fund, to build a website where *everyone* can find, read, and understand the research literature. Sign up now for early access! https://t.co/YHcGE5nXDb ??? #oa #openaccess #scicomm

— Jason Priem (@jasonpriem) July 9, 2018

Ik ben een groot fan van Unpaywall waarmee je open access versies kunt vinden van wetenschappelijke artikelen die achter een betaalmuur van een uitgever zitten. Dat doet Unpaywall met een browserextensie die signaleert dat er een verwijzing naar een artikel op een pagina staat die je bekijkt (als er een DOI nummer staat om precies te zijn), en die dan vervolgens op zoek gaat naar een open access variant.

Afgelopen week kondigde Unpaywall aan bezig te zijn met de ontwikkeling van een zoekmachine/portal waarmee je ook actief zelf kunt gaan zoeken in het gigantische aanbod van open access artikelen. Op Gettheresearch.org wordt er nu gebouwd en kun je je aanmelden voor een early access toegang. Early access voor open access. Het kan niet early genoeg zijn voor iedereen die wetenschappelijke informatie zoekt, toch?

Utrechts Archief zoekt auteursrecht online beeldmateriaal uit

Utrechts Archief publiceert beeldmateriaal met verbeterde gebruikslicenties (via IPnieuws) https://t.co/e2vdSmfAEj

— Raymond Snijders (@rsnijders) July 10, 2018

De diverse rechtszaken tegen erfgoedinstellingen – zoals recentelijk in Voet vs Erfgoed Leiden – hebben archieven in veel gevallen doen besluiten om al hun gedigitaliseerd beeldmateriaal offline te halen. Maar het kan ook anders.

Het Utrechts Archief heeft een groot project afgerond waarbij (erfgenamen van de) rechthebbenden werden benaderd om afspraken te maken over het gebruik van het gedigitaliseerde beeldmateriaal. Alleen materiaal waarvan het archief weet dat de rechten van verlopen zijn of waarvoor dergelijke licentie-afspraken gemaakt zijn worden nog online gezet.

De toegevoegde waarde is dat daarmee ook voor het publiek duidelijker is wat er wel en niet met dat beeldmateriaal mag gebeuren. In de beeldbank staat bij elke foto de licentie vermeld en er kan ook op gefilterd worden op gebruiksrecht/licentie.

Ik denk dat 11 verschillende licenties/gebruiksrechten met afkortingen weergeven nog een tikkie gebruiksvriendelijker kan (PDM zijn foto’s die in het publiek domein zitten en STZ is volgens mij de aanduiding dat het alleen in de studiezaal van het Utrechts Archief geraadpleegd kan worden) maar het is een uitstekende manier om met de vervelende auteursrechtspagaat om te gaan.

En onder het mom van gebruiksvriendelijkheid worden in zoeksystemen sowieso al te vaak concessies gedaan aan functionaliteit als je het mij vraagt dus eigenlijk is dit helemaal prima :)

YouTube maakt Copyright Match beschikbaar

YouTube Rolling Out Copyright Match https://t.co/OZZszNP3kR via @plagiarismtoday

— Raymond Snijders (@rsnijders) July 12, 2018

In mei begon YouTube met het testen van Copyright Match, een tool waarbij geuploade video’s automatisch ‘bewaakt’ worden door een systeem dat lijkt op ContentID, het controlesysteem waar YouTube al jaren mee werkt. Het grote verschil is dat met Copyright Match iedereen zelf zijn eigen video’s kan aanmelden en op die manier zijn eigen content kan beschermen (en er geld aan verdienen).

Afgelopen week kondigde YouTube aan te beginnen met het uitrollen van Copyright Match onder de gebruikers. In eerste instantie beperkt YouTube zich tot de kanalen die meedoen aan het Partner Program van YouTube (wat het beperkt tot de grotere kanalen) en volgens Plagiarism Today werkt Copyright Match alleen voor het vergelijken van volledige video’s. Oftewel, als iemand een video uploadt, deze beschermt met Copyright Match en een andere uploader pakt een deel uit die video en plaatst het op een ander kanaal, dan werkt Copyright Match niet.

Maar goed, het is zonder twijfel een eerste stap in wat later veel verfijnder zal worden vermoed ik. Het beschermen van je rechten op video’s is een aanzienlijk grotere hype dan het vrijelijk delen ervan ooit was en de techniek zal het in de toekomst alleen maar makkelijker maken om het eigenaarschap op elk stukje content op internet te claimen.

Hoe blij je daarmee moet zijn, dat is een hele andere discussie.

Zoeken in boeken bij Open Library

The Internet Archive’s Open Library just added full-text search inside the 4 million books they have scanned. https://t.co/c7iZWp2CXr

— Dan Cohen (@dancohen) July 14, 2018

Open Library is een project (en onderdeel) van The Internet Archive dat beoogt om elk boek te beschrijven met een eigen webpagina. De ultieme bibliotheekcatalogus dus.

Maar Open Library beperkt zich niet alleen tot catalogiseren en metadata. Ze lenen ook daadwerkelijk ebooks uit aan iedereen die zich registreert en maken downloads van boeken beschikbaar voor de visueel gehandicapten. De collectie is opgebouwd uit aan Open Library gedoneerde fysieke boeken die door Open Library vervolgens gedigitaliseerd worden en geschikt gemaakt voor lenen en downloaden.

Daarmee zoekt Open Library ook meteen de uiterste rand van het (Amerikaanse) auteursrecht op – of zoals de rechthebbenden in Amerika zeggen: gaan er ver overheen –  maar feit blijft dat tot nu toe niemand echt zin heeft gehad om een jarenlang durende juridische strijd met deze nonprofit-organisatie aan te gaan. Die er natuurlijk wel voor zorgt dat hun werkwijze voldoende ruimte biedt om de interpretatie van fair use in het Amerikaanse recht in hun voordeel uit te leggen.

Sinds gisteren heeft Open Library een nieuwe functie toegevoegd aan hun catalogus. Je kunt nu namelijk de 4 miljoen gedigitaliseerde boeken full-text doorzoeken op zinssnedes en quotes. Net als bij Google Books krijg je alleen de regels vlak voor en vlak na de gevonden zoektermen te zien – en kun je dus niet het boek online lezen – maar het interessante is dat Open Library heel veel boeken heeft die simpelweg niet in Google Books opgenomen zijn. Engelstalige romans bijvoorbeeld vind je wel bij Open Library en niet bij Google Books.

Search Inside is (nog?) een beetje verstopt op de website van Open Library maar werkt verder wel prima. Ik probeerde het uit met een zoekactie op ‘anchor pegs’ en vond zonder problemen het boek waarin ik het had zien staan: The Funhouse. En waarvan ik het wist dat die in de Open Library stond.

Het aardige is dat deze zoekactie dus de versie uit 1994 oplevert van Dean Koontz (en er in het record Unknown author staat) maar ook de versie uit 1980 van Owen West, wat het pseudoniem is waar Koontz het in 1980 onder publiceerde. Er valt dus ook nog wel wat te doen aan de metadatering en catalogisering ;-)

Het zal de Society of Authors niet blij (minder geïrriteerd) maken maar het doorzoekbaar maken van miljoenen boeken en dit soort zoektools maakt me als informatiespecialist en boekenliefhebber wel vrolijk. Het zorgt er niet alleen voor dat je boeken waar je de titel van bent vergeten weer kunt opzoeken maar maakt het ontdekken van nieuwe, onbekende, titels ook een stuk eenvoudiger!

#