Eind 2010 bracht de toenmalige boekhandelketen selexyz de OYO ereader op de markt als een “betaalbaar” alternatief voor de e-ink ereaders die toen rond de 200 euro kostten. Dat deed selexyz samen met een aantal andere Europese ketens waardoor de door Medion gemaakte 6″ ereader ook in meerdere landen verkrijgbaar was. Ik was toen niet onder de indruk van de kwaliteit van het scherm, vond 149 euro daarmee ook geen koopje en liet de OYO aan me voorbij gaan. Zes jaar later echter kreeg ik hem cadeau en kan ik alsnog een retro review schrijven.

Een stukje geschiedenis

De geschiedenis van de OYO is mijns inziens niet zo heel interessant maar die van selexyz des te meer. Selexyz (met een kleine letter geschreven) kwam voort uit een verzameling boekhandels van de uitgever Kluwer, die Kluwer Groep Boekhandels heette. Omdat KGB niet de meest handige afkorting was (tenminste, ik stel me zo voor dat dat 1 van de redenen was) werden de boekwinkels verzelfstandigd in 1992 onder de naam Boekhandels Groep Nederland (BGN).

BGN was een degelijke maar wel wat saaie naam en – nogmaals, ik stel me dat zo voor – nadat de marketingafdeling eindelijk zijn zin kreeg kwam de merknaam selexyz in 2006 op de gevels te staan van de boekwinkels. Met een *) erachter om aan te duiden dat de winkels weliswaar selexyz winkels waren maar nog steeds onderdeel uitmaakten van de Boekhandels Groep Nederland.

Selexyz keek verder dan alleen de fysieke boekwinkels en wilde ook niet achterblijven met digitaal lezen. Er werd al in 2007 gekeken naar eventuele verkoop van ebooks maar daar zagen ze voor zichzelf nog geen rol in. Wel in het mee helpen introduceren van de apparaten waar je digitaal op kon lezen en selexyz was de eerste boekhandelketen die ereaders promootte en verkocht: de iLiad van iRex. Goed, die kostte dan wel 649 euro maar dan had je ook wat.

Ik had het geluk in 2007 dat ik in contact kwam met selexyz omdat ik voor mijn werk ook bezig was met ebooks. Via selexyz (Zakelijk) heb ik dus mijn iLiad gekregen in ruil voor enkele presentaties over de mogelijkheden van ebooks en het digitale lezen. Selexyz was met recht een vooruitstrevende boekhandelketen. Met goede smaak ;)

De iLiad werd om allerlei redenen geen succes en iRex ging failliet in 2010. Bijna op hetzelfde moment werd selexyz een zelfstandig bedrijf toen twee grootaandeelhouders (waaronder Kluwer) uit de BGN stapten. BGN werd gekocht door Van Dijk Educatie (schoolboeken) en ging verder als Studystore terwijl selexyz Zakelijk als Van Dijk Zakelijk verder door het leven ging. De directie van selexyz nam de 16 grote boekhandels en de website selexyz.nl over van Van Dijk Educatie en ging zelfstandig verder onder de naam selexyz.

Dat was dus de setting eind 2010 toen selexyz, samen met enkele andere Europese boekhandelketens, zelf in de ereadermarkt stapte en Medion een budgetmodel liet maken dat in Nederland integreerde met de website van selexyz waar (nu wel) ebooks verkocht werden.

Het liep niet goed af met selexyz. De markt voor boeken die verkocht werden in fysieke winkels stortte zo’n beetje in onder de druk van verkoop via internet in de jaren 2010-2012. De website van selexyz kon simpelweg niet op tegen de concurrentie en nadat in maart 2012 uitstel van betaling werd aangevraagd, fuseerde het bedrijf met De Slegte in april 2012 waarna de nieuwe eigenaar de winkels opnieuw lanceerde in 2013 onder de naam Polare. Polare ging een jaar later eveneens failliet en de meeste overgebleven boekwinkels voeren tegenwoordig hun oude namen van voor het selexyz tijdperk, zoals Broese, Dominicanen en Scheltema.

De OYO samengevat

Specificaties:

• Een 4.8″ x 3.6″ SiPix (e-ink) aanraakscherm met 600×800 resolutie, 167dpi, in een 6″ metalen behuizing;
• Afmetingen: 123mm x 152mm x 11mm;
• Gewicht: 240 gram
• 2GB opslagruimte dat uit te breiden is met een microSD kaartje;
• Ondersteunt EPUB, PDF en mp3 (en heeft daarom ook een 3,5mm audio aansluiting);
• Metalen behuizing met fysieke blader- en navigatieknoppen.

In de doos

Zes jaar na dato kwam de OYO niet meer in een doos maar de oorspronkelijke verpakking bestond uit een doos in de vorm van een boek met daarin de OYO, een flyer/handleiding, een micro USB kabel om de OYO op te laden of aan te sluiten op een computer én een USB oplader zodat je de kabel kunt gebruiken om de ereader aan het lichtnet te hangen. Vooral dat laatste is bijzonder aangezien de meeste ereaders zonder een eigen oplader werden/worden geleverd.

Het uiterlijk en de hardware van de OYO

Twee dingen vallen meteen op als je de OYO ziet en vasthoudt: het voelt fijn solide aan (dankzij de metalen behuizing) en het scherm is behoorlijk donker vergeleken met andere ereaders uit die periode.

Ik vermoed dat veel kopers van de OYO zich vooral hebben laten verleiden door het uiterlijk. Een stevige ereader, prachtig wit en met handige drukknoppen aan de zijkant om de ereader aan te zetten, naar het hoofdmenu te gaan en om te bladeren door menu’s en boeken. De aanwezigheid van zowel een microSD kaarthouder en een hoofdtelefoon aansluiting geeft samen met het ontwerp niet het idee dat je met een budgetmodel te maken hebt. Deze ereader straalt uit dat je voor 149 euro een koopje in handen hebt (in 2010).

Maar ja, ergens moet er bezuinigd zijn om die lagere prijs mogelijk te maken en dat is dus met het scherm gedaan. In die tijd deden Amazon en Sony al zaken met het bedrijf E Ink voor hun schermen maar had E Ink een concurrent genaamd SiPix die ook schermen maakte die volgens een iets ander principe werkten. Eén van de kenmerken van SiPix schermen is dat ze door die andere werkwijze wat donkerder uitvielen. Vermoedelijk wist Medion een goede deal voor deze schermen te maken want in plaats van E Ink schermen zitten dus deze SiPix schermen in de OYO ereaders.

SiPix is in november 2012 overgenomen door E Ink en je komt deze schermen sindsdien dus niet meer tegen in ereaders.

Dat zijn niet meteen slechte schermen maar het iets donkere karakter van het scherm wordt extra versterkt door de witte behuizing. Het betekent dat dit echt een ereader is die je bij voorkeur buiten in het dag-/zonlicht moet gebruiken. Van schermverlichting was er op ereaders in 2010 nog geen sprake.

Het “voordeel” van een iets mindere kwaliteit scherm is dat er nog steeds een noodzaak bestond om met fysieke knoppen te werken. Dat was in 2010 ook nog de (goede) gewoonte want hoe goed het scherm ook zou worden, het vervangt nooit helemaal de functionaliteiten van het bladeren door een boek mijns inziens. Of een knop waarmee je meteen terug naar het hoofdmenu gaat.

Als je de OYO kantelt, draait de tekst keurig mee. Wel iets minder handig qua bladerknoppen maar toch een handige feature.

Alle foto’s die ik gemaakt heb van de OYO kun je trouwens op Flickr terugvinden.

De software

Medion maakte, behalve de hardware, ook de software voor de OYO. Daarbij keken ze ongetwijfeld goed naar hun concurrenten maar al met al is wel te merken dat het bedrijf bepaald niet gespecialiseerd was en is in digitaal lezen.

Het startscherm is onderverdeeld in een aantal grote blokken die als menuknoppen fungeren. Ik aarzel om de term ‘nogal kinderlijk’ te gebruiken maar kom op, het oogt alsof een ruwe schets van hoe het startscherm er uit moest komen te zien gewoon één op één is doorgevoerd.

De ‘knop’ Mijn Boeken brengt je naar de bibliotheek met alle boeken die opgeslagen zijn. Die van Recent geopend of gelezen laat de laatste vier boeken zien die eh, het laatst geopend of gelezen zijn. Vervelend hierbij is dat de omslag van een elders gekocht boek niet getoond wordt – en wordt vervangen door een generieke grijs vlak met een afbeelding van een opengeslagen boek – en de omslagen alleen zichtbaar zijn als je het boek via de selexyz ebookwinkel op het apparaat zelf hebt aangeschaft. En die link naar de selexyz webwinkel is als derde gigantische knop zichtbaar op het startscherm. Twee ‘knoppen’ naar respectievelijk de extra’s (browser, een viewer voor afbeeldingen en de muziekspeler) en de instellingen maken het startscherm af.

Het meest voor de hand liggende probleem anno 2016 is dat de selexyz webwinkel niet meer bestaat. Daarmee is de OYO ook echt verouderd geraakt omdat de branding onlosmakelijk met selexyz verbonden blijft dankzij de integratie op het startscherm. Gelukkig herkent Calibre de OYO ook zonder problemen maar houd je hier het probleem dat de omslagen niet herkend/getoond worden in dat andere grote blok met recent gelezen boeken. Het is maar goed dat Kobo later hiervan zou leren en het tenminste aan de gebruiker overlaat of die bepaalde blokken wel of niet op het startscherm wil hebben.

Ik laat het menu en mogelijkheden van de Mijn Boeken verder buiten beschouwing behalve dat ik constateer dat deze zeer basaal is zonder zoekfunctie of mogelijkheid tot ordenen van titels. Datzelfde basale geldt namelijk ook voor de mogelijkheden om je leeservaring op maat te maken. Er is de keuze uit vijf verschillende lettertypes en zes verschillende lettergroottes.

Dat is het. Geen instellingen voor regelafstand, geen voor uitlijning en, erger, niet voor het instellen van de marges. De OYO bepaalt grotendeels zelf hoe je een EPUB bestand te lezen krijgt en niet jij. Je zult moeten leren leven met het feit dat er nauwelijks of geen marges zijn in je boek.

Wat kun je er anno 2016 nog mee?

Ondanks het verdwijnen van de selexyz webwinkel en de beperkte mogelijkheden van de software, zeker vergeleken met de ereaders van Amazon en Kobo die daarna kwamen, is de OYO nog steeds bruikbaar. Zoals gezegd wordt de ereader herkend en ondersteund door Calibre en is het geen probleem om er boeken op te zetten. Met wat aanpassingen aan de instellingen in Calibre kun je zelfs de EPUB bestanden voorzien van marges en ik durf te wedden dat het probleem met de omslagen ook te omzeilen is.

Maar eerlijk gezegd is het eigenlijk niet de moeite waard om dat werk nog in een OYO ereader te steken. Ja, je kunt nog steeds de boeken lezen die je vandaag de dag koopt maar zowel qua scherm als software kan de OYO niet meer mee. En dan zijn er tientallen andere – recentere – modellen ereaders die alles doen wat de OYO kan. Maar dan beter.

De OYO is uiteindelijk vooral een bijzondere ereader door het verhaal (van selexyz) erachter en niet omdat het zelf iets heel bijzonders deed. Het heeft zijn plekje in mijn (museale) collectie ereaders echter verdiend om die reden, zonder dat ik er ooit een boek op zal lezen.

Heb je nog een oude ereader liggen die best een plekje zou mogen krijgen in mijn collectie? Vind je het leuk dat ik er jaren later nog een verhaal over schrijf? Of heb jij toevallig nog de 10,2″ iRex Digital Reader 1000 (DR1000) uit 2008 die ik zoek onderin een kast liggen? Dan zou je kunnen overwegen om contact met me op te nemen en dan komen we er vast wel uit, toch?

Met dank aan Huub van de Pol (@huwie) die zo genereus was om zijn OYO te doneren. Dank je, Huub!

#