Met de Kobo Forma gaat Kobo een stap verder in hun streven naar de ultieme ereader (met het ultieme prijskaartje). De Kobo Forma heeft een 8 inch scherm, een nieuwe vormgeving waarmee je zowel linkshandig, rechtshandig maar ook in landscape formaat kunt lezen en is voor het eerst voorzien van fysieke bladerknoppen. Is het echt ‘de meest comfortabele ereader’ ooit, zoals Kobo beweert? En is het ook de 280 euro waard om je oude ereader te vervangen?

Ik was behoorlijk benieuwd waar Kobo nu mee zou gaan komen. Wat kun je immers nog nieuw doen nadat je al 11 modellen ereaders in bijna 7 jaar tijd hebt uitgebracht? De innovatie met steeds betere schermen is jaren geleden al gestopt – iedereen met een Kobo Glo HD of een later model heeft op dit punt geen reden om te upgraden – en Kobo heeft het daarom vooral gezocht in de details. Verschillende groottes van het scherm, een mate van waterbestendigheid en het verbeteren van de schermverlichting door blauwlichtfilters toe te voegen.

Met de introductie van de Aura ONE in 2016 zette Kobo duidelijk in op een ‘drie-modellen-aanpak’. Een betaalbaar instapmodel met een 6 inch scherm (de Aura), een waterbestendig tussenmodel met een 6,8 inch scherm (de Aura H2O) en een topmodel met een 7,8 inch scherm dat voorzien was van alle toeters en bellen (de Aura ONE). De 6 inch ereader kreeg na de Aura Second Edition een betere opvolger in de vorm van de Clara HD en Kobo bracht vorig jaar ook een minimale update uit van de H2O. Het leek voor de hand te liggen dat we deze keer dus een update of opvolger zouden krijgen van de Aura ONE.

In zekere zin is dat ook wat de Kobo Forma is. Kobo laat de Aura lijn en naamgeving weliswaar los en gooit ook nog eens de vormgeving van de ereader volledig op zijn kop maar de Forma is meer dan ooit het luxepaardje in de ereaderstal van Kobo. Er is zonder enige twijfel bijzonder goed gekeken naar concurrent Amazon want de Forma is de ereader die je zou krijgen als Amazon hun Kindle Oasis uit 2017 door Kobo zou hebben laten maken. Dat moet je overigens niet als iets negatiefs zien want ik vind persoonlijk de Oasis één van de fijnste ereaders ooit gemaakt en het is slim dat Kobo goede voorbeelden integreert in de eigen lijn van ereaders.

De Kobo Forma samengevat

Specificaties:

• Een 8 inch scherm (Carta E-Ink), 1440×1920 pixels en 300 pixels per inch.(de Aura ONE heeft een 7,8 inch scherm met 1404×1872 resolutie met gelijke PPI). Het scherm is gelijk met de randen zoals de Aura ONE maar heeft nu hele smalle randen omdat de aansluitingen in de dikkere rand zitten;
• 8GB interne opslag zonder mogelijkheid om dit uit te breiden via een micro-sd kaart. Dit is hetzelfde als de Aura ONE en de Clara HD. Er is overigens een 32GB model maar deze is exclusief voor Japan door het gebruik van (grotere) manga ebooks;
• Een grip die je linkshandig of rechtshandig kan vastpakken – de tekst op het scherm draait mee – en waarin fysieke bladerknoppen verwerkt zijn;
• Afmetingen: 160 x 177mm. De dikte is 8,5mm bij de grip en 4,2mm bij het uiteinde van het scherm. De Forma is 197 gram zwaar (33 gram lichter dan de Aura ONE – 31 gram zwaarder dan de Clara HD);
• 1Ghz MX6 processor en 512MB geheugen. Net als alle Kobo modellen van de afgelopen jaren;
• ComfortLightPro (frontale schermverlichting met zowel regulier wit licht als met mogelijkheid om blauw licht te filteren ‘s avonds (“natuurlijk” licht);
• IPX8 gecertificeerd wat betekent dat de ereader maximaal 60 minuten waterbestendig is tot 2 meter diepte. Net als de Aura ONE en de Aura H2O Edition 2;
• Te koop voor €279,99 (ja, dat lees je goed).

Pluspunten:

• Fysieke bladerknoppen. EINDELIJK fysieke bladerknoppen. En ze werken ook nog eens uitstekend!;
• De Forma is ondanks zijn grote scherm perfect met één hand vast te houden voor ontspannen lezen dankzij de grip en de bladerknoppen die nog steeds binnen bereik zijn;
• Je kunt de Forma met je linkerhand vasthouden, je rechterhand vasthouden of zelfs in landscape stand vastpakken. En dat werkt verrassend comfortabel;
• Prima scherm met uitstekende schermverlichting en waterbestendigheid, al zijn ze niet uniek voor de Forma.

Minpunten:

• De prijs van €279,99 is pittig. De Aura ONE kost 229,99 en dat bedrag leg je ook neer voor de Oasis 2017. Kobo brengt met de Forma de grootste maar ook de duurste ereader uit;
• De vormgeving – met de grip die je vast moet houden – is voor sommigen even wennen en maakt het gebruik van een hoes lastiger;
• Afhankelijk van hoeveel omgevingslicht je hebt zie je een dunne rand rondom de pagina waarbij de schermverlichting net iets minder licht geeft. Niet storend maar opvallend genoeg dat ik er op ging letten;
• De powerknop – die je ook gebruikt om je ereader in de slaapstand te zetten – zit juist te onopvallend verwerkt in de grip. Deze had wat mij betreft een kleurtje mogen/moeten krijgen. Bovendien is het lastig inschatten of je de knop genoeg ingedrukt hebt want er is geen klik voelbaar. Het is gemakkelijk om de knop niet voldoende in te drukken of juist onbedoeld je ereader uit te zetten i.p.v. in de slaapstand te zetten;
• Nog steeds geen optie bij de leesinstellingen om woordafbreking standaard uit te zetten. Ja, daar reken ik ereaders op af die zichzelf de meest comfortabele noemen.

Het uiterlijk en de hardware

Het uiterlijk is het eerste wat opvalt bij een apparaat natuurlijk en de Kobo Forma wijkt behoorlijk af van alle voorgaande modellen:

Net als de Kindle Oasis is de Kobo Forma namelijk niet symmetrisch en niet rechthoekig. Met 16cm x 17,7cm is die dus zelfs bijna vierkant maar dankzij een dikke rand aan de zijkant – die ook iets gebogen is en waar de processor, aansluitingen en bladerknoppen in verwerkt zijn – heeft Kobo deze keer dus duidelijk voor een ergonomische vormgeving gekozen.

De dikke rand dient namelijk als een grip waar je nu eindelijk eens gemakkelijk je hand kwijt kunt als je je ereader wilt vasthouden, zonder dat je iedere keer moet oppassen dat je met je hand of vingers het scherm aanraakt met alle onbedoelde gevolgen van dien.

Om te voorkomen dat je altijd verplicht je ereader met dezelfde hand moet vastpakken heeft Kobo ook een gyroscoop ingebouwd waarmee de ereader ‘weet’ hoe de ereader vastgepakt is en vervolgens het beeld kan kantelen. Ongeacht of je dus de Forma met je linkerhand of rechterhand vastpakt, het beeld draait mee zodat je ‘gewoon’ kunt gaan lezen. Dat trucje doet de Forma ook met de bladerknoppen waardoor de onderste knop altijd degene is waarmee je vooruit bladert en de bovenste knop te gebruiken is om terug te bladeren.

Met een nieuw icoontje in het menu van de ereader (dat pas verschijnt als je een boek aan het lezen bent!) kun je het automatisch draaien uitzetten en vastzetten op (de huidige) Portret of Landschap stand. Daarnaast kun je bij de Leesinstellingen de functies van de beide bladerknoppen omkeren mocht je liever vooruit bladeren met de bovenste knop.

Als je je afvroeg waarom de letters ‘Kobo’ over dwars op de rand stonden, nou dat komt omdat de Forma ook in Landschap modus gebruikt kan worden. Hierbij pak je de ereader dus ouderwets aan de onderkant vast en kun je op een scherm lezen dat breder is dan dat het hoog is. Wel even opletten als je de functies van de bladerknoppen omgedraaid hebt want in de landschapstand is dat ineens niet zo logisch meer :)

Als je naar de Kobo Forma kijkt met het idee dat de grip de onderkant is, dan is het ook logisch dat je daar de micro-usb poort en de powerknop terug kunt vinden. Al moet ik daar nog even aan wennen want ik blijf toch echt trouw in portretstand lezen en dan voelt het vreemd dat de kabel er aan de linker(of rechter)kant uitsteekt.

Ik moet natuurlijk wel even expliciet stilstaan bij het feit dat Kobo voor het eerst nu bladerknoppen introduceert en dat ook meteen goed doet. Je kunt de bladerknoppen ook niet loszien van het ontwerp met de grip – als je hand comfortabel rust op de grip kun je niet meer makkelijk bladeren door op het scherm te tikken – maar dat maakt allemaal niet uit. EINDELIJK heb je een Kobo ereader met fysieke bladerknoppen zodat je kunt lezen (bladeren) zoals je wilt. Bij eenhandig gebruik heb je de knoppen verplicht nodig en als je liever je andere hand gebruikt om op het scherm te tikken dan kan dat ook gewoon. Prima gedaan, Kobo, en ik zal deze langgekoesterde wens nu eindelijk van mijn wensenlijstje halen.

Processor en schermverlichting

Aan de buitenkant is genoeg nieuws te zien maar de binnenkant herbergt maar weinig vernieuwingen. De processor blijft helaas dezelfde 1Ghz MX6 single core processor die al jaren de Kobo modellen aanstuurt. De Oasis, waar Kobo flink door geïnspireerd is, maakte dit jaar de overstap naar de MX7 dual core processor die een flink stuk sneller is en dat was eigenlijk geen overbodige luxe geweest als je dan toch een nieuwe topmodel uitbrengt.

Ook de schermverlichting, de ComfortLight Pro schermverlichting, is dezelfde als geïntroduceerd in de Aura ONE twee jaar geleden. Negen gelijk verdeelde witte LED lampjes zorgen voor een betere lichtverspreiding en laten het scherm er witter uitzien. Behalve de negen witte LED lampjes zijn er ook ook nog eens acht LED lampjes die kleuren kunnen tonen en die eveneens rondom het gehele scherm geplaatst zijn. Die lampjes kunnen schakelen in de hoeveelheid blauw licht die ze geven zodat je er voor kunt kiezen om ‘s avonds minder blauw licht te gebruiken in de schermverlichting. Dit werkt uitstekend en is een absolute aanrader als je veel en vaak in bed leest bijvoorbeeld.

Ik wil wel een kleine kanttekening plaatsen bij de schermverlichting. Ik denk dat het door de plaatsing van de witte LED lampjes komt maar ik merkte tijdens het lezen dat de schermverlichting in een dunne strook rondom het scherm net iets minder helder schijnt dan op de rest van het scherm.

Het is pas merkbaar als er weinig omgevingslicht is (en het laat zich slecht fotograferen) maar als je het eenmaal gezien hebt valt het gemakkelijker op. Het is de dunne strook die ook niet verlicht wordt als je in de menu’s aan het bladeren bent. Op de foto rechts zie je de grijs/zwarte strook die je bij alle pagina’s in de instellingen ziet en op de foto links is dat dezelfde strook die net iets minder helder is. Het is een kleinigheid maar toch een puntje van verbetering wat mij betreft.

Waterbestendig en duurzaam

De Kobo Forma is waterbestendig is volgens de zogeheten IPX8 certificering. Dat is dezelfde mate van waterbestendigheid als de Aura ONE en de Aura H2O Edition Tweo. Waar dit op neerkomt is dat de Kobo Forma maximaal 60 minuten waterbestendig is tot 2 meter diepte. Let wel dat dit handig als je per ongeluk je ereader in het bad laat vallen of in een plasje water maar dat je geen fijne leeservaring hebt als je onder de douche of onder water een boek wilt gaan lezen. Het scherm reageert namelijk niet meer op input als het kletsnat is en dat navigeert best lastig door de menu’s dan :)

Kobo schermt daarnaast ook met het gebruik van een nieuwe technologie waarbij er een flexibele laag kunststof in het scherm verwerkt is. Dit moet het scherm een stuk steviger en duurzamer maken zodat er minder snel krassen op komen en het zelfs een (kleine) val zonder problemen moet overleven.

De software

De Kobo Forma maakt gebruik van dezelfde software als de overige Kobo ereaders en dat is versie 4.10 op het moment van schrijven. Op het hoofdscherm worden bovenin de vier laatstgelezen boeken getoond terwijl in het onderste deel het onderdeel ‘Mijn boeken’ vast getoond worden en er drie ‘blokken’ kunnen variëren, afhankelijk van of je verzamelingen aangemaakt hebt, het geïntegreerde Pocket gebruikt enz.

Als je de Forma voor de eerste keer opstart moet je verplicht inloggen met een account. Je kunt ervoor kiezen om een nieuw Kobo account aan te maken of gebruik te maken van een bestaand Kobo of Bol account. De ebooks die je in (één van) die accounts hebt staan worden dan automatisch gesynchroniseerd naar je ereader via wifi. Je kunt ook de ebooks van beide accounts automatisch op je ereader laten zetten door te kiezen voor een Kobo account en dan in de instellingen van je Kobo account een koppeling te maken met je Bol account.

Het onderdeel ‘Mijn boeken’ is het hart van de software aangezien daar alle boeken getoond worden die je er rechtstreeks zelf op gezet hebt of die je bij Bol danwel Kobo gekocht hebt en naar de ereader gesynchroniseerd zijn.

Als je veel ebooks in je Kobo account (al dan niet gekoppeld met je Bol account) hebt staan dan worden alleen de laatste vijf gesynchroniseerd naar je ereader om ruimte te besparen. Je ziet wel alle gekochte titels staan maar die moeten eerst nog handmatig gedownload worden. Overigens kun je in je Kobo account alle ebooks die je niet gesynchroniseerd en/of zichtbaar wilt hebben, verplaatsen naar het archiefdeel zodat ze ‘onzichtbaar’ worden voor je ereader. Lees hier hoe je dat doet.

Mijn boeken is ingedeeld in tabbladen voor Boeken, Auteurs en Verzamelingen. Standaard kom je op het tabblad Boeken waarin je de lijst met boeken kunt filteren – op al eerder geopende boeken, ongelezen boeken, (bij Bol/Kobo) gekochte boeken en (uit je account) gedownloade boeken. Heb je een Kobo Plus abonnement op het gebruikte account? Dan kun je ook hier op filteren en sorteren.

Het tabblad Auteurs geeft je een extra snelle ingang om bij de titels van je favoriete auteurs te komen. Het is een stuk sneller en gemakkelijker dan de hele lijst met boeken sorteren op auteur.

Het derde en laatste tabblad is Verzamelingen waar je handmatig nieuwe verzamelingen kunt maken en waar bestaande verzamelingen getoond worden. Deze verzamelingen worden ook gesynchroniseerd als je met je account in de Bol/Kobo app inlogt en daar kun je ze ook beheren.

De leeservaring

De mogelijkheden om je hele leeservaring naar eigen smaak aan te passen zijn uitstekend bij Kobo. Je kunt natuurlijk het lettertype veranderen naar één van de 11 standaardlettertypes die ook nog eens elk hun eigen dikte- en scherpte-instellingen hebben, of zelf je eigen lettertypes toevoegen die je dan niet verder kunt aanpassen.

De lettergrootte is nauwkeurig aan te passen en kent maar liefst 50 stappen van miniscuul tot zo groot dat er nog maar 10 woorden op een scherm passen. En natuurlijk zijn de marges en de regelafstand ook probleemloos in te stellen.

Nieuw voor de Kobo Forma is natuurlijk het lezen in de landschapstand. Dit werkt eigenlijk verrassend goed en is zelfs een aanrader als je je ereader bijvoorbeeld op schoot wilt leggen tijdens het lezen. Door de lettergrootte of regelafstand aan te passen is dat uitstekend te doen en is het ontspannen lezen zonder dat je constant de ereader moet vasthouden. Kobo zou nog wel eens mogen kijken of ze ook een twee kolommen (pagina’s) weergave kunnen maken in de landschapstand.

Vergeet niet dat je bij de Instellingen in het hoofdmenu sowieso handige aanpassingen kunt maken die je leeservaring beïnvloeden. Bij de Leesinstellingen kun je aangeven na hoeveel pagina’s het scherm ververst moet worden maar ook of de Adobe EPUB nummering getoond moet worden. Die staat standaard aan en laat cijfers in de rechtermarge van de tekst zien waar in de papieren versie de paginanummering ongeveer zou hebben gestaan.

Een optie om het automatisch afbreken van woorden te voorkomen is er echter nog steeds niet te vinden waardoor ik dat helaas handmatig zal moeten blijven doen. Je vindt elders op dit blog ook nog andere tips en trucs die het lezen op (en gebruik van) je Kobo ereader een stukje eenvoudiger maken.

Ik gebruik het gratis Calibre om mijn ebooks te beheren en dat programma heeft vele plugins en tools die handig zijn in combinatie met Kobo ereaders. Om de Kobo Forma te kunnen gebruiken in Calibre heb je minimaal versie 3.33.1 nodig. Zorg er dus voor dat je Calibre bijwerkt omdat anders de ereader niet herkend wordt.

Even vergelijken

Als je in de markt bent voor een nieuwe ereader dan wil je die kunnen vergelijken met anderen. Zeker in het geval van de Kobo Forma is dat heel interessant om te doen want met het hoge prijskaartje en het feit dat deze veel weg heeft van de Kindle Oasis, is het verstandig om alle voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.

Het gaat te ver om alle aspecten die een rol kunnen spelen af te gaan wegen en daarvoor verwijs ik je naar een eerdere blogpost waarin ik zo veel mogelijk aspecten de revu laat passeren in de keuze voor een nieuwe ereader.

De olifant in de kamer is natuurlijk de vraag hoe de Kobo Forma zich verhoudt tot de Kindle Oasis. Los van het feit dat Kobo het idee voor de vormgeving overduidelijk overgenomen heeft van de Kindle ereader, zijn de verschillen echter best wel groot. Het belangrijkste verschil is dat de ereaders zelf niet de belangrijkste afweging zijn in de keuze tussen Kobo en Amazon maar dat het de ecosystemen zijn waar je in terecht komt. Bij de Kindle Oasis zit je in het ecosysteem van Amazon en heb je pas echt gemak van je ereader als je boeken daar ook koopt. Datzelfde geldt voor Kobo ereaders maar dan natuurlijk met de ‘eis’ dat je je boeken bij Bol of Kobo koopt.

Maakt dat je niets uit? Tja, dan heeft de Forma het voordeel van het grotere 8 inch scherm en de schermverlichting met blauwfilter. De Oasis wint het qua processor – hij is echt een stuk vlotter – en de mijns inziens betere Kindle software. Ook de prijs van de Oasis ligt met 229,99 voor het 8GB model een stuk lager dan die van de grotere Kobo Forma. Beide zijn echter geweldige ereaders.

Interessanter is het om te kijken naar het verschil tussen de Forma en de Clara HD die 4 maanden geleden uitkwam. Het voordeel van de Clara HD – met 6 inch scherm, een gewicht van 166 gram en een prijskaartje van 129,99 – is dat het dezelfde kwaliteit scherm heeft met dezelfde schermverlichting en daarnaast ook heel gemakkelijk met 1 hand te gebruiken is door het lage gewicht. Links of rechtshandig :)

Zoals je op de foto hierboven kunt zien is het verschil in omvang van ereaders groot. Een groter scherm dat je nog steeds gemakkelijk(er) kunt gebruiken met één hand mag ook echt een groter prijskaartje hebben maar wat mij betreft is de grootste concurrent van de Forma de eigen Clara HD.

Veilig mee onderweg

Normaliter adviseer ik altijd voor om een ereader in een goede hoes te stoppen als je hem niet permanent op je nachtkastje hebt liggen. Dat zou ik nu ook willen adviseren (en zelf doen) maar dat is toch ineens een uitdaging geworden.

Omdat je de Forma dus zowel links- als rechtshandig kunt vasthouden maar ook nog eens over dwars vastgehouden kan worden, krijg je bijna automatisch dat een hoes je beperkt in het gebruik van je Forma. Kobo heeft zelf een sleepcover als accessoire beschikbaar (50 euro!) die nog enigszins flexibiliteit biedt omdat die op meerdere manieren gevouwen kan worden als een standaard (ook geïnspireerd vermoedelijk door de Origami hoes van Amazon). Maar zelfs deze hoes heeft logischerwijs het openslaande deel aan de rechterkant zitten als je de Forma met je linkerhand wilt vasthouden en deze niet op een standaard wilt zetten. Al kun je de voorkant heel handig onder de ereader zelf wegvouwen zodat het geen probleem is.

Kobo onderkent dat probleem eigenlijk ook wel door de extra kunststof beschermlaag aan te brengen op het scherm. Als je enigszins oplet zal de Forma niet zo snel beschadigd raken en het persbericht meldt zelfs optimistisch dat de Forma “beter bestendig is tegen volle handtassen en overbeladen rugzakken dan voorgaande ereaders.”

Conclusies

Is de Kobo Forma de meest comfortabele en fijne ereader die Kobo tot nu toe heeft uitgebracht? Is het zijn prijskaartje waard en zou je moeten overwegen om te upgraden?

Het korte antwoord is ja als je net als ik zat te wachten op een fijne Kobo ereader met bladerknoppen.

Natuurlijk moet je wel naar meer dingen kijken dan alleen die bladerknoppen. De prijs van 280 euro is een flinke aderlating voor een ereader en daar kun je ook een behoorlijke tablet voor op de kop tikken. Je betaalt bij de Forma ook nog eens voor dingen die je misschien helemaal niet nodig hebt. Past een groot scherm van 8 inch wel bij hoe jij een ereader gebruikt? En hoe groot is dat risico nou dat je je ereader (per ongeluk) in een plas water van maximaal 2 meter diep laat belanden. Dat zijn de hele praktische aspecten als je aan het nadenken bent over de aanschaf van een ereader.

Maar het is lastig merk ik om aan die praktische dingen te denken als je de Kobo Forma in je handen hebt. Kobo heeft goed gekeken naar hun grootste concurrent en heeft het beste van beide werelden genomen om te komen tot een ereader die gewoon heel fijn werkt. Ik ben het zelf al gewend door de Oasis maar het is echt heel prettig om je ereader afwisselend in je linkerhand of rechterhand te kunnen houden – en dat het scherm dan meedraait. De bladerknoppen versterken die functionaliteit alleen maar omdat je niet meer onhandig met een vinger (of je andere hand) op het scherm hoeft te tikken om te bladeren. Als je 1 of 2 boeken gelezen hebt op deze manier wil je nooit meer iets anders denk ik want dat is wat ik ervaar. De Clara HD is handig voor in de binnenzak van mijn jas en de Forma mag de plek innemen in de slaapkamer.

Tenminste, als ik het over mijn hart kan verkrijgen om de forse prijs ervoor te betalen. Ik heb de afgelopen jaren negen van de elf Kobo ereaders gekocht en hoewel de Forma de beste van allemaal is, is het lastig om de aanschafkosten te rechtvaardigen. En dat geldt vermoedelijk voor iedereen die al een ereader heeft en nu smachtend naar het nieuwste paradepaardje kijkt.

De Kobo Forma is vanaf 23 oktober 2018 te koop bij o.a. Bol, Wehkamp en de Mediamarkt voor 279,99 euro.
Met dank aan LEWIS voor het beschikbaar stellen van een reviewexemplaar.

#