Als je een papieren boek zonder omslag (of met een hele lelijke omslag) in de winkel zou zien staan, dan zou je die zeker niet kopen. Maar wat doe je als je, na aankoop, ontdekt dat de ebookversie een verkeerde omslag heeft? Of als een ingesloten lettertype er voor zorgt dat je niet je eigen lettertype kunt selecteren op je ereader? En wat als er OCR- of tikfouten in de tekst zijn geslopen? Laat vooral de uitgever weten dat die fouten gemaakt heeft maar je kunt ze vervolgens ook zelf aanpassen. Met Calibre en/of Sigil kun je ebooks bewerken en naar je eigen smaak aanpassen.
Omslagen toevoegen aan (of wijzigen in) ebooks
Ik weet niet wat het is maar er zijn veel uitgevers die nauwelijks aandacht besteden aan de omslagen voor ebooks. OK, ebooks liggen niet op een schap in een boekwinkel en hoeven dus met hun omslagen dus niet de aandacht te trekken maar ook op ereaders en in ereading apps is een omslag belangrijk.
Bij titels van de afgelopen jaren is dat overigens zelden een probleem maar kom je bij ebooks die van oudere titels van uitgevers gemaakt worden, dan kom je de meest rare dingen tegen. Generieke omslagen in één kleur waar alleen de titel en auteur op vermeld wordt bijvoorbeeld. Of afbeeldingen die (slecht) ingescand zijn van de voorkant van de papieren versie.
Maar hoe pas je nou de omslag aan? Of voeg je er eentje toe als er geen omslag is? Het gemakkelijkste is om een ebook te importeren in Calibre en daar vervolgens de omslag te wijzigen. De omslag is namelijk onderdeel van de metadata van een boek en net zoals je de titel, auteur, serie en beschrijving kunt aanpassen van een boek, kun je dit ook met de omslag doen. Een volledige handleiding vind je in een eerder artikel terug.
Gebruik je (liever) geen Calibre? Dan kun je ook omslagen toevoegen in de gratis ebookeditor Sigil.
Als je een EPUB opent in Sigil dan krijg je in het linkerdeel alle bestanden te zien die in een ebook zitten. De xhtml bestanden in het mapje Text zijn de verschillende hoofdstukken, in Styles vind je de CSS bestanden waarmee de pagina’s opgemaakt worden en in Images vind je de in het ebook gebruikte afbeeldingen.
In het menu kun je bij File -> Add -> Existing Files een nieuwe afbeelding selecteren en toevoegen aan je ebook. Deze komt dan automatisch in het mapje Images terecht en kan dan gemarkeerd worden als omslagafbeelding door er rechts op te klikken en voor Cover Image te kiezen. Er komt dan een vinkje te staan voor Cover Image zodat je weet welke afbeelding als omslag wordt gebruikt.
Dit zorgt er dus voor dat ereaders en ereading apps deze afbeelding tonen als omslag. Wil je de afbeelding ook in het ebook zelf zien? Dan zul je de xhtml pagina moeten bewerken waar de oude omslag in opgenomen is en dat is bijna altijd de eerste xhtml pagina in het lijstje.
Verwijderen van ingesloten lettertypes in ebooks
Uitgevers maken steeds vaker gebruik van ingesloten lettertypes om ebooks er zo fraai mogelijk er uit te laten zien als je ze leest. Het gebruik ervan is echter wel aan voorwaarden verbonden in de EPUB standaard die lang niet altijd netjes gevolgd worden. In de praktijk kom je dus heel vaak ebooks tegen die ingesloten lettertypes bevatten maar die niet aan de voorwaarden voldoen.
Afhankelijk van de ereader of ereading app waarin je het ebook wilt lezen kan het dan zijn dat je zelf niet meer een andere lettertype kunt selecteren. Dat is natuurlijk heel irritant aangezien het kunnen kiezen van je eigen favoriete lettertype nou net één van de grootste voordelen is van het digitaal lezen.
Er zijn gelukkig twee plugins voor het ebookbeheerprogramma Calibre waarmee je de lettertypes snel kunt verwijderen uit je ebooks.
Heb je een ereader van Kobo? Dan kun je gebruik maken van het feit dat het eigen EPUB formaat van Kobo (KePub) altijd het veranderen van lettertypes mogelijk maakt. In dit artikel staat beschreven hoe je de KoboTouchExtended plugin installeert in Calibre. Deze plugin zorgt er voor dat alle ebooks vanuit Calibre automatisch in het KePub formaat op je ereader terecht komen. Je hoeft dus nooit zelf te controleren of een ebook wel of niet werkt, je kunt bij alle ebooks gegarandeerd het lettertype veranderen op je ereader.
Je hebt een ander merk ereader met een ebook waar je het lettertype niet van kunt veranderen? Of je wilt het in een ereading app zoals Marvin (iOS), Moon+Reader (Android) of iBooks lezen met een lettertype naar eigen keuze? Dan kun je de plugin Modify ePub installeren in Calibre waarmee je per ebook in je bibliotheek de embedded lettertypes kunt verwijderen.
- Ga in Calibre naar Voorkeuren (Preferences) en klik links onderaan op Plug-ins (Plugins);
- Klik in het scherm van Plugins wederom links onderaan op Nieuwe plug-ins verkrijgen (Get New Plugins);
- Filter de goede plugin eruit door rechtsbovenaan ‘modify’ in te tikken. Je houdt dan alleen de Modify ePub plugin over die je kunt installeren;
- Klik op OK om de Modify ePub knop in het hoofdmenu zichtbaar te krijgen en de installatie is klaar!
- Heb je een ebook waar je de embedded lettertypes uit wilt halen, dan selecteer je dat boek in de Calibre bibliotheek en klik je op de Modify ePub knop;
- Vink nu (alleen!) Remove embedded fonts aan en alle lettertypebestanden worden uit de ePub gehaald.
De oorspronkelijke ePub wordt als backup bewaard maar je kunt de nieuwe versie naar je ereader sturen en nu wel het lettertype veranderen.
Ik stuur zelf ook vaak een mailtje naar de uitgever om aan te geven dat deze klant niet zit te wachten op ingesloten lettertypes maar daar reageren ze helaas niet (of nauwelijks) op.
Corrigeren van OCR- en tikfouten in ebooks met behulp van Sigil
Hoewel ik heel blij ben dat uitgevers ook hun oudere titels alsnog digitaliseren en als ebooks op de markt brengen, sluipen daar helaas vaak foutjes in. Vroeger kwam ik ze vooral tegen in (oude) Engelstalige titels die door kleinere uitgevers verkocht werden via Amazon – waar zelfs een procedure is om dit soort fouten te rapporteren – maar tot mijn spijt kom ik ze ook tegen bij ebookversies van o.a. klassieke kinderboeken.
Twee zomers geleden kocht ik 32 deeltjes van de Bob Evers serie die tjokvol foutjes zaten omdat de papieren boeken ingescand waren en de OCR software niet feilloos alle teksten correct herkende. Ik ben maanden bezig geweest om alles zelf te corrigeren en hoewel ik je dat niet zou aanraden – vraag je geld terug als je 160 euro uitgeeft aan slechte ebooks – kun je dat redelijk gemakkelijk doen met Sigil.
Ook de boeken van de Kameleon serie die sinds dit jaar als ebookversie te koop zijn (en in Kobo Plus zitten), zijn niet vrij van dergelijke OCR-fouten. En blijkt zelfs de oorspronkelijke tekst zoals die in de papieren boeken staat niet altijd foutvrij te zijn waardoor je bij de ebooks nu tenminste de kans hebt om deze te herstellen.
Aan de hand van deel 1 van de Kameleon reeks (die ik als enige heb gekocht tot de fouten uit de overige tientallen delen worden gehaald want ik ga niet weer maandenlang redigeren) kun je goed zien hoe je Sigil kunt gebruiken.
Allereerst is het altijd handig om bij de Images te controleren of de omslagafbeelding correct is ingesteld. Dit is in 99% van de gevallen geen enkel probleem maar toevallig vallen de Kameleon boeken onder de uitzonderingen. De omslagafbeelding is wel opgenomen in het ebook en staat ook op het voorblad maar is niet als zodanig gemarkeerd. Dit kun je dus fixen door op de cover afbeelding te rechtsklikken en dan voor Cover Image [1] te kiezen. Lees je het ebook dus op een andere ereader dan een Kobo, dan zie je pas na het instellen van de omslagafbeelding de omslag in de bibliotheek terug.
Sigil beschikt over een spellingscontrole (het ABC icoontje rechtsbovenaan) maar kent geen Nederlandse woordenlijst. En zelfs al zat die er wel in, dan nog is dat slechts een hulpmiddel omdat bij OCR fouten vaak wel een correct gespeld woord gekozen wordt maar dat simpelweg niet klopt in de zin.
‘... staken wel erg of bij ...‘ is daar een voorbeeld van. In veel gevallen zul je handmatig moeten corrigeren, ook al kan ik je de uitstekende zoek- en vervangfunctie [2] aanraden.
Houd er wel rekening mee dat de zoekfunctie alleen werkt in de HTML weergave van de hoofdstukken [4] en dat de zoekresultaten automatisch in die weergave getoond worden. Heb je één foutje gecorrigeerd (bijvoorbeeld warden naar worden), doorzoek dan meteen de rest van het ebook op diezelfde fout want de kans is groot dat de software meerdere keren die fout gemaakt heeft. Vergeet dan niet bij de zoekopties te kiezen om alle HTML bestanden te doorzoeken [3] zodat je ook het hele boek doorzoekt in plaats van dat ene hoofdstuk.
Heb je alles aangepast naar eigen smaak? Sla dan het EPUB bestand op en bewaar het op een veilige plek zodat je al je harde werk niet kwijt raakt.
@headerafbeelding bewerkt van een foto van Pixabay met een CC0-verklaring.
#
Steeds meer digitale kinderboeken en prentenboeken zijn in het nieuwe EPUB 3 bestandsformaat beschikbaar dat niet op ereaders – en slechts in een enkele ereading app – geopend en gelezen kan worden. Deze maand bijvoorbeeld zijn maar liefst zes van de tien kinderboeken van 
